تحلیل وضعیت و روند پذیرش منابع الکترونیکی توسط اعضای هیأت علمی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های ایران بر اساس نظریه اشاعه ی نوآوری راجرز

با فرض این که منابع الکترونیکی و اعضای هیأت علمی گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی، نقش ارزنده ای در فرایند آموزش و پژوهش بر عهده دارند، در پژوهش حاضر به بررسی وضعیت پذیرش این منابع توسط اعضای هیأت علمی گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی ایران بر اساس نظریه اشاعه نوآوری «راجرز» پرداخته شد. روش پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی بوده است. بر اساس جدول تعیین حجم نمونه ی کوکران، از بین 170 نفر عضو هیأت علمی، 122 نفر به صورت طبقه ای تصادفی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. با استفاده از پرسش نامه ی الکترونیکی محقق ساخته، که روایی آن به تأیید 7 نفر از استادان رشته ی علم اطلاعات و دانش شناسی و علوم اجتماعی رسیده بود و با توزیع آزمایشی پرسش نامه بین 25 نفر از اعضای جامعه که در مطالعه نهائی شرکت نداشتند قابلیت اعتماد (پایایی) آن با استفاده از آلفای کرونباخ برای بخش های مختلف پرسشنامه، محاسبه شد و سپس گردآوری داده ها صورت گرفت. داده ها به وسیله ی آمار توصیفی و تحلیلی با نرم افزارهای lisrel و ibm spss20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج آزمون t نشان داد که بین میانگین آهنگ پذیرش اعضای هیأت علمی بر اساس متغیّرهای سن، سابقه کار، مدرک تحصیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) و محل اخذ آن، تفاوت معنی داری وجود دارد. نتایج حاصل از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف نیز نشان داد که منحنی آهنگ پذیرش منابع الکترونیکی در میان نمونه مورد مطالعه، نرمال است و بر همین اساس، آهنگ پذیرش این منابع در طول زمان، s شکل است. تحلیل عامل اکتشافی سه مانع عمده "روانشناختی"، "پشتیبانی" و"دسترسی" را مشخص ساخت. فقط بین موانع روانشناختی و آهنگ پذیرش رابطه معنی داری وجود داشت. آهنگ پذیرش منابع الکترونیکی در بین اعضای هیات علمی انواع دانشگاه ها (دولتی، پزشکی و آزاد اسلامی) تفاوت معنی داری مشاهده نشد. میانگین آهنگ پذیرش اعضای هیأت علمی برحسب رتبه علمی آن ها معنی دار بوده و آهنگ پذیرش اعضای هیأت علمی با مرتبه مربی در پایین ترین سطح و با مرتبه استادی در بالاترین سطح پذیرش قرار داشت. همچنین تحلیل عامل اکتشافی مهمترین ویژگی های منابع الکترونیکی یعنی "مزیت نسبی"، "آزمون پذیری"، "سازگاری"، "پیچیدگی"، "مشاهده پذیری" و "فرصت آزمون" را مشخص ساخت. نتایج نشان داد که ویژگی های فوق رابطه معنی داری با آهنگ پذیرش منابع الکترونیکی دارند و می توانند در پذیرش آن ها موثر باشند. نتایج رگرسیون چند متغیّره نیز نشان داد که ویژگی های فرصت آزمون، سن، مشاهده پذیری، مهارت های اطلاع یابی و موانع پشتیبانی پیش بین های معنی داری در پذیرش منابع الکترونیکی هستند و در مجموع 45 درصد از واریانس متغیّر وابسته را تبیین می کنند. به طور کلی یافته ها، نظریه اشاعه نوآوری «راجرز» (2003) را در زمینه درک ویژگی های منابع الکترونیکی، دسته های پذیرندگان نوآوری و منحنی s شکل، تائید کرد. استفاده و پذیرش منابع الکترونیکی توسط اعضای هیأت علمی گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی ایران در دهه های گذشته به سرعت رشد کرده، اما هنوز دوران طفولیت خود را سپری می کند. این رشد ادامه خواهد داشت و سبک کاری و تدریس اعضای هیأت علمی را در توسعه پایدار شکل خواهد داد.